2018 оны зуншлагын тойм

Агаарын температур:  Агаарын дундаж температур 4- дүгээр сард аймгийн дунджаар 5,4 градус дулаан буюу уур амьсгалын дунджаас1,4 градусаар дулаан, 5-дугаар сард 13.8 градус буюу  уур амьсгалын  дунджаас 1,7 градусаар  дулаан буюу 29-нөөс нийт сумдын нутгаар  агаарт 30 градусыг давж  2-4 өдөр  халсан бөгөөд  29, 30, 31–нд агаарт хамгийн их халалт Ерөө, Баянгол суманд 35.6 градус, Хушаат суманд 35,8 градус, Орхон суманд 36,3 градус хүрсэн байна. 6-дугаар сард аймгийн дунджаар 19.9 градус дулаан буюу  уур амьсгалын дунджаас 2.0 градусаар дулаан, агаарт 30 градусыг давж  3-11 өдөр халсан бөгөөд 1–нд агаарт хамгийн их халалт Ерөө суманд 36,8 градус, Мандал суманд 36,1 градус, 28-нд Хушаат суманд 36,7 градус хүрч халсан. 7 дугаар сард  19,4 градус буюу уур амьсгалын дунджаас 0,9 градусаар хүйтэн, 8 дугаар сард 18,6 градус дулаан, уур амьсгалын дунджаас 1,1 градусаар дулаан байлаа.

 Хөрсний температур: 5-дугаар сарын сүүлээр хөрсний гадарга дээр 40 градусыг давж  Баянгол, Орхон, Мандал, Зүүнбүрэн, Түшиг сумдын нутгаар 63-68 градус, 6,7 дугаар саруудад Түшиг, Хушаат, Зүүнбүрэн, Орхон сумдын нутгаар 66-71 градус хүрч, 25-29 өдөр, бусад:сумдын нутгаар  51-64 градус, 19- 23 өдөр 40-градусыг давж халсан байна. 

 Хур тунадас  4 дүгээр сард аймгийн дунджаар 12,2 мм буюу уур амьсгалын дунджаас ахиу  хур тунадас орж, Орхонтуул, Зүүнбүрэн сумдын нутгаар 2,2-2,9мм-ээр дунджаас бага, Сүхбаатар, Баруунбүрэн сумдын нутгаар дунджийн орчим, бусад сумдын нутгаар 3,8-14,3 мм-ээр уур амьсгалын  дунджаас ахиу орсон байна. 5,6-дугаар сард аймгийн дунджаар 8,1-29,8мм, уур амьсгалын дунджаас бага тунадас орсон байна. 7,8 дугаар сард аймгийн дунджаар 96,0-110,7 мм буюу дунджаас ахиу хур тунадас орж, 7 дугаар сард  Сүхбаатар 88,2мм, Баянгол 55,6мм, Хушаат 96,2мм-ээр дунджаас ахиу, 8-дугаар сард Сүхбаатар, Цагааннуур сумдын нутгаар дунджийн орчим бусад сумдын нутгаар 16,9-79,8мм-ээр ахиу буюу хамгийн  их тунадас Бугант 150,8мм, Зүүнбүрэн 129,8мм, Мандал 126,9мм , Орхон 130,2мм тунадас орсон.

Бэлчээрийн ургамал  4-дүгээр сарын 10-ны байдлаар  ургамлын ургалтын  байдал 70 гаруй хувьд сайн, 30 орчим хувьд Сүхбаатар, Сант, Зүүнбүрэн, Хушаат, Баянгол, Мандал сумдын нутгаар дунд байлаа. 4-дүгээр сарын дунд арав хоногоос ургамлын ургалтын байдал сайжирч 80  хувьд нь сайн, 20 орчим хувьд,  Хушаат, Мандал, Баянгол сумдын нутгаар дунд буюу бэлчээрийн ургамлын цухуйлт  олон жилийн дунджаас 3-9 хоногоор эрт  цухуйж,  ургамлын өндөр 0-4 см байлаа. 5-дугаар сард ургамлын ургалтын байдал нутгийн 70 хувьд нь хэвийн, 30 орчим Орхонтуул, Мандал, Сант, Сайхан, Хушаат сумдын нутгаар дунд.  Бэлчээрийн ургамлын өндөр 6-17см, ургацын хэмжээ Баруунбүрэн, Орхон, Түшиг,  сумдын нутгаар 0.2-0.8ц/га, Орхонтуул, Хушаат, Хүдэр, Ерөө, Бугант, Зүүнбүрэн сумдын нутгаар 1.4- 2.6ц/га,  Мандал, Цагааннуур, Сүхбаатар, Баянгол сумд 3.0-5.1ц/га байна.

6-дугаар сард ургамлын ургалтын байдал 30 гаруй  хувьд нь Түшиг, Цагааннуур, Ерөө, Хүдэр, Бугант сумдын нутгаар хэвийн, 50 хувьд дунд, 20 орчим хувьд нь муу байна. Бэлчээрийн ургамлын өндөр  6-37 см, ургацын хэмжээ Баруунбүрэн, Орхон, Цагааннуур, Орхонтуул сумдын нутгаар 0.6-1.4ц/га, Хушаат, Хүдэр, Мандал, Бугант, Түшиг, Зүүнбүрэн сумдын нутгаар 3.2- 3.9ц/га,  Сүхбаатар, Ерөө,  Баянгол сумд  4.6-7.3ц/га байлаа.

7,8-дугаар сард нутгийн 80 гаруй хувьд нь  хэвийн, 10 орчим хувьд дунд байна.  Бэлчээрийн ургамлын  өндөр 11-59см,  ургацын хэмжээ Баруунбүрэн, Орхон, Цагааннуур, Хүдэр , Хушаат сумдын нутгаар 0.9-4.4ц/га, бусад сумдын нутгаар   5.3-8.2ц/га байлаа

Засгийн газрын 286-р тогтоолын журмын дагуу гангийн үнэлгээг хийхэд 6-дугаар сард  Хүдэр, Бугант, Ерөө, Цагааннуур, Түшиг сумдын нутгаар зуншлага хэвийн, Баруунбүрэн, Орхонтуул, Сант Орхон сумдын нутгаар гантай, бусад сумдын нутгаар гандуу байлаа.  7-дугаар сард Баруунбүрэн сумын нутгаар гандуу бусад сумдын нутгаар хэвийн зуншлагатай байв.

Таримал ургамал: Улаанбуудайн үе шат жигдэрсэн хугацааг олон жилийн дундажтай харьцуулж үзэхэд  соёололтоос- 3 дахь навчлалтын үе шатанд  1 хоногоор, бутлалтаас- гол хатгалт 2-5 хоногоор, түрүүлэлтээс-сүүнбололт 1-9 хоногоор оройтож үе шат явагдсан байна. Ургамлын өндөр 57-84см буюу төмсний ургалтын байдал сайн, 47-70см өндөртэй байлаа.

5 дугаар сарын  сүүлээр ихэнх  сумдын нутгаар зуншлагын байдал тааруу гандуу байсан ч 7 дугаар сарын дунд арав хоногоос ихэнх сумдын нутгаар ахиу бороо орж 8 дугаар  20-ны байдлаар нийт нутгийн 80 гаруй хувьд  хэвийн, 10 орчим хувьд дунд, өөрөөр хэлбэл нутгийн 80 гаруй хувьд нь  өвөлжилт, хаваржилт хэвийн 10 орчим хувьд нь бэлчээрийн боломж муу байхаар байгаа тул өөр нутагт отор нүүдэл хийх, нэмэгдэл тэжээл бэлтгэх, малын тоог бууруулах зэргээр мал өвөлжилт, хаваржилтын ажлыг эртнээс анхаарах шаардлагатай байна.  Алтанбулаг сумын  Бүргэдэй, Суварга, Мандал сумын Баянсуудал,  Орхонтуул сумын Хонгор-овоо, Орхон сумдын нутгаар бэлчээрийн даац олон дахин хэтэрсэн, Сүхбаатар сумын Боргүвээ багт бэлчээрийн  даац их хэмжээгээр хэтэрч гарсан.

Цаг агаарын нөхцлийн онцлог:

• Мандал суманд 6,7 дугаар сард  царцааны хэт олшролтын хэмжээнд хүрсэн
• Сүхбаатар суманд 6-дугаар сарын 10 нд 0.9 мм голчтой мөндөр орсон.
• Сүхбаатар суманд 7-дугаар сарын 17 нд 91,0мм аадар бороо орж гамшгийн хэмжээнд хүрсэн 
• Газар тариалан, мал аж ахуйн үйлвэрлэлд хадлан бэлтгэх , төмс, үр тариа ангилан болон шууд хураалтын ажлууд  явагдаж байна.