Сэлэнгэ аймгийн нутгаархи мал өвөлжилтийн цаг агаарын нөхцлийн тойм

Агаарын температур:  2023 оны байдлаар агаарын дундаж температур 10-дугаар сард аймгийн дунджаар 4.2 градус дулаан, уур амьсгалын  дунджаас  3.2 градусаар дулаан  байлаа. 11-дүгээр сард аймгийн  дунджаар 11.1 градус хүйтэн буюу уур амьсгалын дунджийн орчим Орхон, Хүдэр сумдын нутгаар дунджаас 1.1-1.3 градусаар дулаан, Цагааннуур, Ерөө, Мандал сумдын нутгаар дунджаас 1.1-1.8 градусаар хүйтэн бусад сумдын нутгаар дунджийн орчим. 12-дугаар сард аймгийн  дунджаар 22.5 градус хүйтэн уур амьсгалын дунджаас 1.3 градусаар хүйтэн,  Зүүнбүрэн, Хүдэр, Бугант, Хушаат сумдын нутгаар дунджийн орчим бусад сумдын нутгаар дунджаас 1.1-2.7 градусаар хүйтэн байлаа. 01-дүгээр сард аймгийн дунджаар 21.1 градус хүйтэн уур амьсгалын дунджаас 3.3 градусаар дулаан, Орхонтуул, Ерөө сумдын нутгаар дунджийн орчим, бусад сумдын нутгаар дунджаас 3.1-5.4 градусаар дулаан  байлаа.

Хамгийн их хүйтэн 11-р сарын 24-ны өдөр Зүүнбүрэн суманд 30.6 градус, Түшиг суманд  33.4 градус, Хүдэр суманд 33.6 градус хүрч, 12-дугаар сарын 9-22-ийг хүртэл нийт сумдын нутгаар хүйтний эрч эрс чангарч, агаарт 30 градусыг давж 12-15 өдөр, 36.0-40.5 градус хүрч хүйтэрсэн  бол хамгийн их хүйтэн 12-дугаар сарын 20нд Ерөө суманд 39.9 градус, Орхон суманд 40.1 градус, Орхонтуул суманд 40.5 градус хүрч ажиглагдсан байна. 01-дүгээр сарын 6,21,22,30,31ны өдөрүүдэд ихэнх сумдын нутгаар хүйтэрч,  агаарт 30 градусыг давж 2-20 өдөр,  33.7-39.7 градус хүрч, 1-р сарын хамгийн их хүйтэн 31нд Ерөө суманд 39.7 градус, Хушаат суманд 38.0 градус хүрсэн  байна.

Хур тунадас 10-дугаар сард аймгийн дунджаар 2.9мм уур амьсгалын  дунджаас  7.3мм-ээр, бага тунадас орсон. 11-дүгээр сард  аймгийн  дунджаар 9.8мм буюу уур амьсгалын дунджаас 3.7мм-ээр ахиу, Хүдэр сумын нутгаар дунджийн орчим, Барууунбүрэн сумын нутгаар 1.3мм-ээр бага, бусад сумдын нутгаар дунджаас 2.0-8.7мм-ээр ахиу тунадас орсон байна. 12-дугаар сард аймгийн  дунджаар 4.1мм уур амьсгалын  дунджийн орчим, Орхонтуул, Бугант сумдын нутгаар дунджаас 3.1-6.9мм-ээр ахиу, Орхон, Хүдэр сумдын нутгаар дунджийн орчим, бусад сумдын нутгаар дунджаас 1.4-4.1мм-ээр  бага цас орсон байна. 01-дүгээр сард аймгийн  дунджаар 3.5мм  дунджаас 0.6мм-ээр ахиу, Сүхбаатар, Орхон, Орхонтуул, Ерөө, Бугант сумдын нутгаар дунджаас 1.1-5.5мм-ээр ахиу, Баруунбүрэн, Түшиг, Хушаат сумдын нутгаар дунджаас 0.6-2.0мм-ээр бага, бусад сумдын нутгаар дунджийн орчим   цас орсон байна.

Цасан бүрхүүл. 10-дугаар сарын 31-ний байдлаар Сүхбаатар, Ерөө, Мандал, Зүүнбүрэн сумдын нутгаар цасны дундаж зузаан 0-3см, Баянгол, Түшиг сумдын нутгаар 1-4 баллын цастай бусад сумдын нутгаар цасгүй байлаа. 11-дүгээр сарын 30-ны байдлаар  Түшиг,  Бугант,  Хүдэр, Сүхбаатар, Цагаануур,  Мандал, Зүүнбүрэн, Ерөө, Хушаат  сумдын нутгаар цасны дундаж зузаан 6-15см,  дундаж нягт  0.10-0.19гр/см³  бусад сумдын нутгаар  2-3см цастай  байна. 12-дугаар сарын 31-ны байдлаар Түшиг, Бугант, Хүдэр, Сүхбаатар, Орхон, Цагааннуур,  Зүүнбүрэн, Орхонтуул, Хушаат сумдын нутгаар цасны дундаж зузаан 7-21см,  дундаж нягт 0.11-0.21гр/см³  бусад сумдын нутгаар 4-9см, дундаж нягт 0.13-0.15гр/см³ байна. 01-дүгээр сарын 31-ны байдлаар Түшиг, Бугант, Хүдэр, Сүхбаатар, Зүүнбүрэн, Орхон, Орхонтуул, Хушаат сумдын нутгаар цасны дундаж зузаан 11-28см,  дундаж нягт 0.16-0.29гр/см³  бусад сумдын нутгаар 7-12см, дундаж нягт 0.13-0.23гр/см³ байна.

                                            /12-дугаар сарын 31-ны байдлаар /                       / 01-дүгээр сарын 31-ны байдлаар /

Өвлийн бэлчээрийн  цасны явуул судалгаагаар Түшиг, Бугант, Орхонтуул, Хушаат, Хүдэр, Шаамар, Алтанбулаг, Зүүнбүрэн сумын Жаргалант, Бэлчир, Сайхан сумын Хөтөл, Гавшгай, Ерөө сумын Буурагчин,  Баруунбүрэн сумын Бургалтай,  Орхон сумын Бэлэндалай, Баянгол сумын Хараа, Гонир, Цагааннуур сумын Оргих, Жавхлант сумын Бумбат, Мандал сумын Түнхэл,  Хэрх багуудын нутгаар цасны дундаж зузаан 7-28 см, дундаж нягт  0.11-0.25гр/см³, бусад нутгаар цасны дундаж зузаан 4-10 см, дундаж нягт  0.11-0.19гр/см³   байлаа.

Хунгар, хөрийн зузаан Алтанбулаг, Сүхбаатар,Түшиг, Мандал, Шаамар, Орхон, Баянгол сумын Хараа, Гонир, Орхонтуул сумын Хонгоровоо, Цагааннуур сумын Оргих, Ерөө сумын Тавин, Сайхан сумын Гавшгай, Номгон, Жавхлант сумын Бумбат, Моностой, Зүүнбүрэн сумын Мангирт, Бэлчир багуудын нутгаар 1-7 см цас хөрлөж хатууран, хунгарын зузаан 20-40 см зузаан цастай байна. Цаснаас дээш ургамлын дундаж өндөр ихэнх сумдын нутгаар  2-27 см цухуйсан.

Засгийн газрын 286 дугаар тогтоолын дагуу зудын байдалд үнэлгээ хийхэд,  Хүдэр, Бугант, Баянгол сумын Гонир, Алтанбулаг сумын Цөх багуудийн нутгаар цагаан зуд, Түшиг, Орхонтуул, Хушаат, Шаамар, Алтанбулаг, Зүүнбүрэн сумын Жаргалант, Бэлчир, Сайхан сумын Хөтөл, Гавшгай, Ерөө сумын Буурагчин, Баруунбүрэн сумын Бургалтай,  Жавхлант сумын Бумбат,  Орхон сумын Бэлэндалай, Баянгол сумын Хараа, Гонир, Цагааннуур сумын Оргих, Мандал сумын Түнхэл,  Хэрх багуудын  нутгаар   цагаанаар  зудархуу байна. 

    /Цасны дундаж зузаан,см  /                                  / Цасны дундаж нягт,гр/см³ /